Դպրոցական կրթությունը բաղկացած է 3 կրթական օղակից․

• տարրական դպրոց՝ 1-4 դասարան,
• միջին դպրոց՝ 5-9 դասարան,
• ավագ դպրոց՝ 10-12 դասարան։

Հայաստանում գործում են պետական և ոչ պետական (մասնավոր) հանրակրթական դպրոցներ: Առկա են նաև մասնագիտացված դպրոցներ՝ արվեստի, սպորտի, լեզուների խորացված ուսուցմամբ: Գործում են նաև կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների համար նախատեսված հատուկ դպրոցներ և ներառական կրթություն իրականացնող հաստատություններ:

Դպրոցի ընտրության հարցում կարող ես հաշվի առնել մի շարք գործոններ՝ դպրոցի հեռավորությունը բնակության վայրից, ուսումնական ծրագրերի առանձնահատկությունները, մանկավարժական կազմի որակավորումը, նյութատեխնիկական բազան: Պետական դպրոցներում առաջնահերթությունը տրվում է տվյալ դպրոցի տարածքում բնակվող երեխաներին:

Երեխային կարող ես հերթագրել դպրոցում, եթե նրա 6 տարին լրացել կամ լրանում է մինչև տվյալ տարվա դեկտեմբերի 31-ը ներառյալ: Ավելի փոքր տարիքի երեխաների ընդունելությունը ուսումնական հաստատություն արգելվում է: Ընդունելության ժամանակ երեխայի գիտելիքների ստուգումն արգելվում է։

Երեխային դպրոցում հերթագրելու համար անհրաժեշտ է ներկայացնել ծնողի և երեխայի հանրային ծառայությունների համարը (ՀԾՀ)։ 

Ընդունելությունը կազմակերպելիս առաջնահերթությունը տրվում է՝

• տվյալ դպրոցում սովորող քույր, եղբայր ունեցող երեխաներին,
• դպրոցից մինչև տուն քայլելով հասանելի տարածքում բնակվող՝ անապահով ընտանիքների, խնամակալության տակ գտնվող, հաշմանդամություն ունեցող երեխային կամ հաշմանդամություն ունեցող ծնողների երեխաներին,
• ՀՀ տարածքում ներքին գործուղմամբ առնվազն 6 ամիս ժամկետով այլ բնակավայր տեղափոխված պետական համակարգի աշխատողների երեխաներին,
• տվյալ դպրոցի աշխատակիցների երեխաներին։

Ընդունելությունը կազմակերպվում է տվյալ տարվա հունիսի 1-ից մինչև սեպտեմբերի 1-ը:

Դպրոց ընդունվելու համար անհրաժեշտ են հետևյալ փաստաթղթերը.

• երեխայի ծննդյան վկայականի բնօրինակը և պատճենը,
• ծնողի անձնագիրը,
• բնակության վայրից տեղեկանք,
• երեխայի բժշկական քարտը (ձև 26),
• 3x4 չափի 2 լուսանկար:
  
  

Այլ դպրոցից տեղափոխվելու դեպքում անհրաժեշտ է ներկայացնել նաև սովորողի անձնական գործը և տեղեկանք՝ գնահատականների մասին:

Դասաժամը տևում է 45 րոպե։ Շաբաթական դասաժամերի քանակը տարբերվում է՝ ըստ դասարանների. առաջին դասարանում այն կազմում է 22-23 դասաժամ, իսկ ավագ դասարաններում հասնում է 34-36 դասաժամի:

Տարրական դպրոցում երեխաները սովորում են հիմնական առարկաներ․

• մայրենի լեզու,
• մաթեմատիկա,
• ես և շրջակա աշխարհը,
• կերպարվեստ,
• երաժշտություն,
• ֆիզկուլտուրա: 

Միջին դպրոցում ավելանում են նոր առարկաներ․

• օտար լեզուներ,
• բնագիտություն,
• հայոց պատմություն,
• աշխարհագրություն,
• ինֆորմատիկա: 

Ավագ դպրոցում ուսուցումը դառնում է հոսքային․

• հումանիտար,
• բնագիտական
• կամ ընդհանուր հոսքերով:

Աշակերտը չի փոխադրվում հաջորդ դասարան․ եթե․

• քննություններից ստացել է անբավարար գնահատականներ,
• 200 ժամից ավելի բացակայել է դասերից։

Դպրոցը կարող է փոքր ճշգրտումներ կատարել՝ պայմանավորված տվյալ տարվա օրացույցով կամ եղանակային պայմաններով, սակայն պետք է պահպանվի արձակուրդների ընդհանուր տևողությունը:

Արձակուրդների ճշգրիտ ժամկետները հայտարարվում են․

• ուսումնական տարվա սկզբում,

• դպրոցի պաշտոնական կայքէջում,

• դասղեկների միջոցով,

• դպրոցական օրագրերում։

Յուրաքանչյուր ուսումնական տարվա արձակուրդների ժամանակացույցը հաստատվում է կրթության, գիտության, սպրոտի և մշակույթի նախարարի կողմից։

Անվանական կրթաթոշակը պետության կողմից տրամադրվող ֆինանսական աջակցություն է հանրակրթական դպրոցների օլիմպիադաներում հաջողություններ գրանցած աշակերտներին։

Կրթաթոշակ կարող են ստանալ այն աշակերտները, ովքեր․

• հաղթել են ՀՀ դպրոցականների առարկայական օլիմպիադաների հանրապետական փուլերում,
• մասնակցել կամ հաղթել են միջազգային օլիմպիադաներում,
• հաղթել են միջազգային այլ օլիմպիադաներում, որտեղ մասնակցել են առնվազն 15 երկրներ։

Հանրապետական օլիմպիադայի դեպքում․

• առաջին տեղ - 10,000 դրամ,
• երկրորդ տեղ - 7,500 դրամ,
• երրորդ տեղ - 5,000 դրամ։
  
  

Միջազգային առարկայական օլիմպիադայի դեպքում․

• ոսկե մեդալ - 25,000 դրամ,
• արծաթե մեդալ - 20,000 դրամ,
• բրոնզե մեդալ - 15,000 դրամ,
• գովասանագիր - 12,000 դրամ,
• մասնակցություն - 10,000 դրամ։
  
  

Այլ միջազգային օլիմպիադայի դեպքում՝

• ոսկե մեդալ - 15,000 դրամ,
• արծաթե մեդալ - 10,000 դրամ,
• բրոնզե մեդալ - 7,500 դրամ։

Դպրոցը դիմում է ներկայացնում ՀՀ կրթության նախարարություն՝ ներկայացնելով աշակերտի տվյալները և օլիմպիադայի արդյունքները։

Կրթաթոշակը տրամադրվում է 1 տարի ժամկետով և փոխանցվում է անկանխիկ եղանակով։ Եթե աշակերտը փոխում է դպրոցը, ապա մնացած գումարը տրամադրվում է միանվագ։

Երկարօրյա խմբեր կարող են հաճախել հիմնականում տարրական դասարանների (1-4-րդ) աշակերտները։ Որոշ դպրոցներում հնարավոր է նաև 5-6-րդ դասարանցիների ընդգրկումը։

Պետական դպրոցներում երկարօրյա խմբերը հիմնականում անվճար են։ Սակայն ճաշի համար կարող է սահմանված լինել վճար։ Մասնավոր դպրոցներում ծառայությունը վճարովի է։

Այո՛, ծնողի գրավոր դիմումի հիման վրա երեխան կարող է ավելի վաղ դուրս գալ երկարօրյա խմբից, սակայն այս մասին պետք է նախապես տեղեկացնել խմբի ղեկավարին։

Կան գնահատման 3 հիմնական տեսակ՝

• հայտորոշիչ գնահատում - նախորոք ուսումնասիրում է աշակերտի նախնական գիտելիքները,
• ձևավորող գնահատում - ուսուցման ընթացքում աջակցում է աշակերտի զարգացմանը,
• ամփոփիչ գնահատում - ամփոփում է ուսումնական արդյունքները (միավորային և բնութագրող)։

Հայտորոշիչ գնահատումը կրթական գործընթացի սկզբնական փուլ է, որի նպատակն է բացահայտել աշակերտի նախնական գիտելիքները, հմտություններն ու վերաբերմունքը մինչև որևէ նոր թեմայի կամ ուսումնական փուլի սկիզբը:

Օրինակ՝ նոր ուսումնական տարվա սկզբում ուսուցիչը կարող է թեստ անցկացնել՝ պարզելու աշակերտների գիտելիքների մակարդակը: Այս գնահատումը օգնում է ուսուցչին պլանավորելու ուսուցման գործընթացը և ընտրելու առավել արդյունավետ մեթոդներ:

Ձևավորող գնահատումը ուսուցման ընթացքում իրականացվող անընդհատ գործընթաց է, որի հիմնական նպատակն է աջակցել աշակերտի զարգացմանը: Այն ներառում է կառուցողական հետադարձ կապ, աշակերտի ինքնագնահատում և փոխադարձ գնահատում:

Օրինակ՝ ուսուցիչը կարող է դասի ընթացքում անընդհատ հարցեր տալ, աշխատանքներ ստուգել և աջակցել աշակերտին՝ բացահայտելով նրա դժվարություններն ու աջակցելով առաջընթացին: Կարևոր է, որ այս գնահատման ժամանակ միավորներ չեն դրվում:

Ամփոփիչ գնահատումը իրականացվում է ուսումնական փուլի ավարտին՝ գնահատելու աշակերտի ուսումնական ձեռքբերումները: Այն լինում է երկու տեսակ՝ միավորային (5-12-րդ դասարաններում) և բնութագրող (1-4-րդ դասարաններում): Միավորային գնահատումն օգտագործում է 10-միավորանոց սանդղակ, որտեղ 10-ը բարձրագույն նվաճումն է: Բնութագրող գնահատումը ներկայացնում է աշակերտի ուսումնական առաջընթացի ամբողջական նկարագիրը՝ առանց թվային միավորների:

Օրինակ՝ կիսամյակի կամ տարեվերջի ամփոփիչ աշխատանքներ, որոնք ցույց են տալիս աշակերտի գիտելիքների և հմտությունների մակարդակը:

Այս 3 տեսակի գնահատումների համադրումը ստեղծում է ուսումնական գործընթացի համապարփակ և արդյունավետ համակարգ: Հայտորոշիչ գնահատումը օգնում է նախապատրաստել ուսուցման գործընթացը, ձևավորող գնահատումը՝ աջակցել աշակերտի անընդհատ զարգացմանը, իսկ ամփոփիչ գնահատումը՝ ամրագրել ձեռք բերված արդյունքները: Այս մոտեցումը հնարավորություն է տալիս ուսուցչին լինել ավելի ճկուն, անձնակենտրոն և արդյունավետ՝ հաշվի առնելով յուրաքանչյուր աշակերտի անհատական առանձնահատկությունները:

Արտադպրոցական կրթությունը լրացուցիչ կրթական համակարգ է, որը՝

• լրացնում է հիմնական դպրոցական կրթությունը,
• նպաստում է երեխաների անձնական զարգացմանը,
• օգնում է հետաքրքրությունների և ընդունակությունների բացահայտմանը,
• իրականացվում է արտադպրոցական հաստատություններում՝ դպրոցից դուրս։

Արտադպրոցական հաստատություններ են հանդիսանում․

մշակութային հաստատություններ

• մանկական արվեստի դպրոցներ,
• երաժշտական դպրոցներ,
• թատերական և կինո ստուդիաներ,
• պարի դպրոցներ։
  
  

Մարզական հաստատություններ

• մանկական մարզական դպրոցներ,
• մարզաձևերի մասնագիտացված դպրոցներ,
• մարզական ակումբներ և խմբակներ։
  
  

Գիտակրթական հաստատություններ

• տեխնիկական ստեղծագործության կենտրոններ,
• ռոբոտաշինության դպրոցներ,
• ծրագրավորման դպրոցներ,
• էկոլոգիական և բնապահպանական կենտրոններ,
• օտար լեզուների դպրոցներ։

Ընդունելության կարգը սովորաբար ներառում է․

• անվճար հիմունքներով ընդունելություն,
• նախնական ստուգարք,
• ծնողների և երեխայի անձնական հետաքրքրության հաշվառում,
• տարիքային սահմանափակումներ կամ խմբերի կոմպլեկտավորում,
• բժշկական տեղեկանքի և անձնագրային տվյալների ներկայացում։

Արտադպրոցական կրթությունը կարևոր է հետևյալ պատճառներով․

• աջակցում է երեխայի համակողմանի զարգացմանը,
• նպաստում է հետաքրքրությունների բացահայտմանը,
• զարգացնում է սոցիալական հմտություններ,
• օգնում է ազատ ժամանակի արդյունավետ օգտագործմանը,
• կանխարգելում է վատ սովորությունները։

Քննությունները սովորաբար անցկացվում են մայիս-հունիս ամիսներին՝ ուսումնական տարվա ավարտին:

Ավարտական քննություններ իրականացվում են՝

• 4-րդ դասարանում (տարրական դպրոց),
• 9-րդ դասարանում (հիմնական դպրոց),
• 12-րդ դասարանում (ավագ դպրոց):

4-րդ դասարանում անցկացվում են ստուգողական աշխատանքներ մաթեմատիկա (գրավոր թեստ) և հայոց լեզու (գրավոր թեստ) առարկաներից։ Ռուսերենով ուսուցմամբ դասարանների համար նաև՝ ռուսաց լեզու (բանավոր): Ազգային փոքրամասնությունների դասարանների սովորողների համար ստուգում է կազմակերպվում նաև մայրենի լեզվից և գրականությունից (բանավոր):

Քննությունը տևում է մոտավորապես 1-2 ժամ։

4-րդ դասարանում քննությունները ավելի շատ ստուգողական բնույթ են կրում, այլ ոչ թե ավարտական:

9-րդ դասարանի քննություններն են․

• հայոց լեզու (գրավոր թեստ),
• գրականություն (բանավոր),
• hայոց պատմություն (բանավոր),
• մաթեմատիկա (գրավոր թեստ),
• բնագիտություն (գրավոր, թեստ),
• ֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն, աշխարհագրություն (սովորողի ընտրությամբ), 
• օտար լեզու,
• ֆիզկուլտուրա (նորմատիվների հանձնում):
  
  

Ռուսերենով ուսուցմամբ դասարանների սովորողները քննություն են հանձնում նաև «Ռուս գրականություն» առարկայից (բանավոր), իսկ ազգային փոքրամասնությունների դասարանների սովորողները` իրենց մայրենի լեզվից և գրականությունից (բանավոր):

Ազգային փոքրամասնությունների դասարանների սովորողների համար անցկացվում է նաև գիտելիքների ստուգում «Մայրենի լեզու և գրականություն» առարկայից (բանավոր՝ քննաշրջանի ընթացքում):

Հատուկ հանրակրթական դպրոցներում սովորող երեխաները «Հայոց լեզվու» առարկայի կենտրոնացված քննությունը հանձնում են իրենց դպրոցներում, իսկ ներառական կրթություն իրականացնող դպրոցներում կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցողները կարող են հանձնել իրենց հաստատությունում կամ կենտրոնացված՝ ըստ սովորողի ընտրության:

Հարկ է նշել, որ յուրաքանչյոր ուսումնական տարի քննությունների ցանկը կարող է փոփոխվել՝ համաձայն կրթության, գիտության, սպորտի և մշակույթի նախարարի հրամանի։

12-րդ դասարանի աշակերտները հանձնում են հետևյալ քննությունները․

• հայոց լեզու և հայ գրականություն (գրավոր թեստ),
• հայոց պատմություն (գրավոր, թեստ),
• մաթեմատիկա (գրավոր թեստ),
• Ֆիզկուլտուրա (նորմատիվների հանձնում),
• ռուս գրականություն (բանավոր)` ռուսերենով ուսուցմամբ դասարանների համար,
• մայրենի լեզու և գրականություն (բանավոր)` ազգային փոքրամասնությունների դասարանների համար:

Հարկ է նշել, որ յուրաքանչյոր ուսումնական տարի քննությունների ցանկը կարող է փոփոխվել՝ համաձայն կրթության, գիտության, սպորտի և մշակույթի նախարարի հրամանի։

Ավագ դպրոց կարող են դիմել հանրակրթական դպրոցի (9-րդ դասարանի) շրջանավարտները, ովքեր ստացել են հիմնական կրթության վկայական: Դիմորդի տարիքը չպետք է գերազանցի 18 տարեկանը:

Դիմումների ընդունումը սկսվում է հիմնական դպրոցի ավարտից հետո՝ հունիսի սկզբին: Դիմումները հնարավոր է ներկայացնել նախընտրած ավագ դպրոցի ընդունող հանձնաժողովին՝ ներկայացնելով պահաջվող փաստաթղթերը։

Անհրաժեշտ են՝

• հիմնական կրթության վկայականի բնօրինակը,
• անձնագիրը կամ ծննդյան վկայականը,
• 3x4 չափսի լուսանկար,
• դիմում՝ լրացված ծնողի կամ օրինական ներկայացուցչի կողմից,
• բժշկական տեղեկանք։

ՀՀ-ում գործում են մոտ 120 ավագ դպրոց։ 

Մարզերում և Երևանում գործող ավագ դպրոցների հասցեները և կոնտակտային տվայլները ներկայացված են ցանկում։

Ավագ դպրոցում ուսուցումը դառնում է հոսքային․

• հումանիտար,
• բնագիտական,
• կամ ընդհանուր հոսքորով։

Դիմորդը կարող է ընտրել հումանիտար, բնագիտական կամ ընդհանուր հոսք՝ հիմնվելով իր նախասիրությունների և ապագա մասնագիտական կողմնորոշման վրա: Հոսքի ընտրությունը նշվում է դիմումի մեջ:

Հիմնականում ընդունելությունը կատարվում է հիմնական կրթության վկայականի գնահատականների հիման վրա: Սակայն որոշ մասնագիտացված ավագ դպրոցներ կարող են անցկացնել լրացուցիչ թեստավորում կամ հարցազրույց:

Մրցութային իրավիճակում առաջնահերթությունը տրվում է ավելի բարձր առաջադիմություն ունեցող դիմորդներին: Հաշվի են առնվում նաև առարկայական օլիմպիադաներում ունեցած հաջողությունները:

Այո, հնարավոր է փոխել ավագ դպրոցը կամ հոսքային դասարանը՝ ներկայացնելով համապատասխան դիմում և անհրաժեշտ փաստաթղթեր: Փոփոխությունը կատարվում է թափուր տեղերի առկայության դեպքում: