Աշխատանքային պայմանագիրը գրավոր համաձայնություն է աշխատողի և գործատուի միջև, ըստ որի՝ աշխատողը պարտավորվում է գործատուի համար կատարել որոշակի մասնագիտությամբ, որակավորմամբ աշխատանք։ 

Գործատուն էլ իր հերթին պարտավորվում է աշխատողին վճարել աշխատանքի դիմաց վարձատրություն՝ ապահովելով աշխատանքի կատարման համար անհրաժեշտ պայմաններ։

Աշխատանքային պայմանագիրը կնքվում է գրավոր՝ 2 օրինակից, որոնցից մեկը մնում է աշխատողի մոտ, իսկ մյուսը՝ գործատուի: 

Որպես կանոն աշխատանքային պայմանագիր կնքելու համար գործատուն քեզանից կխնդրի ներկայացնել․

• անձնագիր կամ նույնականացման քարտ,
• բանկային հաշվի տվյալներ (որոշ դեպքերում գործատուն է աջակցում այս հարցում և համագործակցող բանկի միջոցով տրամադրում է բանկային քարտ՝ հոգալով քարտի սպասարկման հետ կապված տարեկան վճարները),
• դիպլոմ (ըստ գործատուի ցանկության),
• տեղեկանք առողջական վիճակի մասին (ըստ գործատուի ցանկության):
  
  

Գործատուն կարող է խնդրել նաև ներկայացնել այլ փաստաթղթեր` բնութագիր, երաշխավորագիր, հավաստագրեր, տեղեկանք նախորդ աշխատավարձի մասին և այլն։

Աշխատանքային պայմանագիրը անհրաժեշտ է կնքել գործատուի և աշխատողի իրավունքները պաշտպանելու համար։ Այդ իսկ պատճառով անչափ կարևոր է մանրամասն ուսումնասիրել այն աշխատանքի ընդունվելուց առաջ՝ խնդրահարույց իրավիճակներում անհամաձայնություններից խուսափելու համար։

Մինչև աշխատանքի անցնելը անհրաժեշտ է մանրամասն ուսումնասիրել աշխատանքային պայմանագիրը՝ ուշադրություն դարձնելով հետևյալ կետերին՝

• վայրը, որտեղ պետք է իրականացվի աշխատանքը,

• աշխատավարձի չափը և դրա որոշման կարգը,

• հնարավոր արտոնություններ,

• աշխատանքային գրաֆիկը,

• արձակուրդի տևողությունը և տրամադրման կարգը,

• պաշտոնի անվանումը,

• աշխատանքային պայմանագրի տեսակը,

• աշխատանքային պայմանագրի կնքման տարին, ամիսը, ամսաթիվը և վայրը,

• աշխատանքի մեկնարկի տարին, ամիսը, ամսաթիվը,

• աշխատանքային պարտականություններն ու գործառույթները,

• հավելավճարի, պարգևավճարի տրամադրման կարգը (առկայության դեպքում),

• փորձաշրջանի դեպքում՝ դրա տևողությունը և պայմանները։

Աշխատանքային պայմանագիրը կնքվում է․

• անորոշ ժամկետով, երբ ֆիքսվում է միայն աշխատանքն սկսելու ամսաթիվը,
• կոնկրետ ժամկետով, երբ պայմանագիրն ունենում է աշխատանքների կատարման հստակ տևողություն։

Սովորական պայմանագրից բացի՝ գոյություն ունեն նաև պայմանագրի հետևյալ տեսակները․

Տնաշխատների հետ

Տնաշխատ են համարվում այն անձինք, որոնք աշխատանքային պայմանագրով աշխատանքները կատարում են տանը` գործատուի տրամադրած կամ իր հաշվին ձեռք բերած նյութերով, գործիքներով ու սարքավորումներով:

Համատեղության կարգով

Համատեղությամբ աշխատանքը հիմնական աշխատանքից ազատ ժամանակ աշխատողի կատարած աշխատանքն է, որը կարող է իրականացվել միևնույն կամ այլ գործատուի մոտ աշխատանքային պայմանագրի հիման վրա:

Սեզոնային 

Սեզոնային է համարվում այն աշխատանքը, որը բնակլիմայական պայմանների պատճառով կատարվում է ոչ թե ամբողջ տարին, այլ 8 ամիսը չգերազանցող որոշակի ժամանակահատվածում (սեզոնում)։

Ժամանակավոր

Ժամանակավոր աշխատանքային պայմանագիրը կնքվում է կոնկրոտ աշխատանք կատարելու համար, որի տևողությունը 2 ամսից պակաս է։

Փորձաշրջանը այն ժամանակահատվածն է, որի ընթացքում գործատուն և աշխատողը գնահատում են աշխատողի համապատասխանությունը տվյալ հաստիքին և դրա պայմաններին։

Փորձաշրջանը տևում է 3-ից 6 ամիս։ 

Փորձաշրջան չի սահմանվում, եթե աշխատանքի են ընդունվում․

• 18 տարին չլրացած անձինք,
• ընտրովի պաշտոն զբաղեցնողները,
• պաշտոնի նշանակման համար որակավորման քննություններ հանձնած անձինք,
• գործատուի մոտ կամ գործատուի նախաձեռնությամբ այլ վայրում ուսուցում անցած անձինք,
• գործատուի համաձայնությամբ այլ աշխատանքի տեղափոխվող անձինք։

Այո՛։ Աշխատանքային պայմանագիրը կարող է լուծվել փորձաշրջանի ընթացքում, եթե գործատուն փորձաշրջանի ընթացիկ արդյունքներով գնահատում է, որ աշխատողը չի համապատասխանում իր պահանջներին։ Աշխատողն էլ իր հերթին կարող է լուծել աշխատանքային պայմանագիրը, եթե գործատուն կամ տվյալ աշխատանքը չի համապատասխանում իր սպասելիքներին։

Թե՛ գործատուն, թե՛ աշխատողը պարտավոր են աշխատանքային պայմանագիրը լուծելուց 3 օր առաջ գրավոր ծանուցել դրա մասին։

Հայաստանում նվազագույն ամսական աշխատավարձը (ներառյալ հարկերը) 75,000 դրամ է։

Այո՛, գործատուն կարող է աշխատավարձից պահումներ կատարել, եթե․

• աշխատավարձի սխալ հաշվարկ է տեղի ունեցել, և գործատուն ավել է վճարել աշխատողին,
• գործուղման կամ այլ աշխատանքի տեղափոխվելիս ավել կանխավճար է տրվել,
• աշխատողը վնասել է գործատուի գույքը կամ այլ վնաս է պատճառել։
  
  

Ընդ որում՝ պահումները չեն կարող գերազանցել աշխատողի 1 ամսվա աշխատավարձի 50 տոկոսը։

Արտաժամյա աշխատանքը այն աշխատանքն է, որը տեղի է ունենում աշխատանքային գրաֆիկից դուրս։ Արտաժամյա աշխատանքը չի կարող գերազանցել շաբաթական 48 ժամը և օրական 12 ժամը։

Արտաժամյա աշխատանքը թույլատրվում է, եթե․

• կատարվում են արտակարգ դեպքերի, պատահարների, բնական աղետների, վթարների և նմանատիպ դեպքերի կանխարգելիչ աշխատանքներ,
• անհրաժեշտ է ավարտել աշխատանքը, քանի որ դադարի դեպքում կարող է առաջանալ աշխատանքային նյութերի, սարքավորումների անսարքություն,
• պարտադիր պետք է փոխարինել այն աշխատակցին, ում բացակայությունը կարող է հանգեցնել աշխատանքի խաթարման։

Արտաժամյա աշխատանքը չի թույլատրվում․

• մինչև 18 տարեկան աշխատողներին,
• հանրակրթական և մասնագիտական դպրոցներում սովորող աշխատողներին,
• վտանգավոր պայմաններում աշխատողներին,
• հղի կանանց և մինչև 1 տարեկան երեխային խնամող աշխատողներին։

Արտաժամյա աշխատանքը իրար հաջորդող 2 օրերի ընթացքում չպետք է գերազանցի 4 ժամը, իսկ տարվա ընթացքում՝ 180 ժամը։

Արձակուրդայինը պետք է փոխանցվի աշխատողին արձակուրդը սկսելուց առնվազն 3 օր առաջ, իսկ եթե աշխատողից կախված պատճառներով դա հնարավոր չէ ապահովել, ապա՝ արձակուրդի օրվանից սկսած՝ 3 օրվա ընթացքում։

Արձակուրդայինը հաշվարկվում է՝ աշխատողի միջին օրական աշխատավարձը բազմապատկելով տրամադրվող արձակուրդի օրերի քանակով:

Ժամանակավոր անաշխատունակության իրավունք ունեն․

• վարձու աշխատողը,
• անհատ ձեռնարկատերը,
• նոտարը։

Ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստի տեսակներն են․

• հիվանդության նպաստ,
• պրոթեզավորման նպաստ,
• առողջարանային բուժման նպաստ,
• ընտանիքի հիվանդ անդամի խնամքի նպաստ։

Ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստը հաշվարկվումա նույն սկզբունքով, ինչպես արձակուրդայինը՝ 2 առանձնահատկությամբ՝

• անաշխատունակության առաջին օրվա համար գումար չի վճարվում,

• յուրաքանչյուր օրվա համար վճարվում է հաշվարկված միջին աշխատավարձի 80%-ի չափով։

Ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստը վճարվում է աշխատողի հիվանդության 2-րդ օրվանից սկսած օրերի քանակի հիման վրա։ Ժամանակավոր անաշխատունակության վիճակում գտնվող աշխատողը պոլիկլինիկայի կամ հիվանդանոցի կողմից տրված հիվանդությունը փաստող անաշխատունակության թեթրիկը (բյուլետեն) ներկայացնում է գործատուին։ 

Անաշխատունակության թերթիկում նշվում են հիվանդի և բժշկական հաստատության տվյալները, անաշխատունակության մեջ գտնվելու ժամկետները և այլ տվյալներ։

Ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստը սովորական հիվանդությունների դեպքում վճարվում է մինչև 120 օրերի համար, իսկ տուբերկուլյոզի դեպքում՝ մինչև 240 օրերի համար:

Ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստը վճարվում է աշխատողի աշխատավարձի հետ միաժամանակ ամսվա վերջում կամ հաջորդ ամսվա սկզբին:

Վարձու աշխատողի ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստը ժամանակավոր անաշխատունակության առաջին աշխատանքային օրվա համար չի վճարվում, դրան հաջորդող 5 աշխատանքային օրվա համար վճարում է գործատուն, իսկ նպաստի մնացած մասը` Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեն:

Այո՛, ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստը տրամադրվում է նույնիսկ այն դեպքում, եթե համատեղության կարգով ես աշխատում։ Նպաստը հաշվարկվում, նշանակվում և վճարվում է յուրաքանչյուր գործատուի կողմից:

Անաշխատունակության նպաստ չի տրամադրվում`

• այն անձանց, որոնց ժամանակավոր անաշխատունակությունն առաջացել է նրանց կողմից հանցագործություն կամ այլ հակաիրավական արարք կատարելիս ստացված վնասվածքների հետևանքով,
• եթե աշխատողը հրաժարվում է ենթարկվել բժշկասոցիալական փորձաքննության,
• բժշկի սահմանած բուժման ռեժիմն առանց հարգելի պատճառի խախտած օրերի համար:

Գործատուն սովորաբար իրավունք չունի քեզ աշխատանքից ազատելու ժամանակավոր անաշխատունակության ժամանակահատվածում: Սակայն կան որոշակի բացառություններ՝ ըստ որոնց՝ գործատուն կարող է քեզ ազատել աշխատանքից։ Այդ բացառություններն են,

• կազմակերպության լուծարումը,
• գործատուի սնանկացումը,
• հաստիքի կրճատումը,
• աշխատանքային պայմանագրի ժամկետի ավարտը:

Հիվանդության նպաստը տրամադրվում է 3 ամիս ժամկետով՝ հիվանդության 2-րդ օրվանից սկսած:

Պրոթեզավորման նպաստը տրամադրվում է բուժական հաստատությունում (ստացիոնարում) գտնվելու ամբողջ ժամանակահատվածի աշխատանքային օրերի համար` սկսած 2-րդ աշխատանքային օրվանից:

Առողջարանային բուժման նպաստը տրամադրվում է բուժական հաստատությունից (ստացիոնարից) անմիջապես առողջարան բուժման ուղարկված վարձու աշխատողին, ինչպես նաև տուբերկուլյոզային առողջարան մեկնած վարձու աշխատողին` առողջարանում գտնվելու ամբողջ ժամանակահատվածի աշխատանքային օրերի համար` սկսած 2-րդ աշխատանքային օրվանից: Առողջարանային բուժման հիվանդությունների ցանկ։

Ընտանիքի հիվանդ անդամի խնամքի նպաստը տրամադրվում է`

• տնային (ամբուլատոր) պայմաններում ընտանիքի հիվանդ չափահաս անդամի խնամքի անհրաժեշտության դեպքում` 7 օրացուցային օրից ոչ ավելի ժամանակահատվածի աշխատանքային օրերի համար` սկսած 2-րդ աշխատանքային օրվանից,
• տնային (ամբուլատոր) պայմաններում հիվանդ երեխայի խնամքի անհրաժեշտության դեպքում` 24 օրացուցային օրից ոչ ավելի, իսկ վարակիչ հիվանդությունների պատճառով երեխայի խնամքի անհրաժեշտության դեպքում` 28 օրացուցային օրից ոչ ավելի ժամանակահատվածի աշխատանքային օրերի համար` սկսած 2-րդ աշխատանքային օրվանից,
• հիվանդանոցում (ստացիոնարում) գտնվող հիվանդ երեխայի խնամքն իրականացնելու դեպքում` հիվանդանոցում գտնվելու ամբողջ ժամանակահատվածի աշխատանքային օրերի համար` սկսած 2-րդ աշխատանքային օրվանից,
• մինչև 18 տարեկան` անհատական խնամքի կարիք ունեցող կամ հաշմանդամ երեխայի առողջարանային բուժման ընթացքում նրա խնամքն իրականացնելու դեպքում` երեխայի առողջարանային բուժման ամբողջ ժամանակահատվածի աշխատանքային օրերի համար` սկսած 2-րդ աշխատանքային օրվանից, բայց ուղեգրում նշված ժամանակահատվածից ոչ ավելի: Ընդ որում՝ նպաստ է տրվում տարին 1 անգամ:

Աշխատողը կարող է իր նախաձեռնությամբ լուծել աշխատանքային պայմանագիրը։ Նա առնվազն 30 օր առաջ պետք է ծանուցի այդ մասին գործատուին։

Եթե աշխատողը ունի առողջական խնդիրներ, կամ գործատուն չի կատարում աշխատանքային պայմանագրով նախատեսված իր պարտավորությունները, ապա աշխատողը իրավունք ունի ծանուցումը ներկայացնելու առնվազն 5 օր առաջ։

Գործատուն պարտավոր է աշխատանքային պայմանագիրը լուծելուց առնվազն 2 ամիս առաջ ծանուցել աշխատողին։ Սակայն որոշ դեպքերում ծանուցման ժամկետները փոխվում են հետևյալ կերպ․

• մինչև 1 տարի աշխատելու դեպքում՝ առնվազն 14 օր առաջ,
• 1-5 տարի աշխատելու դեպքում՝ 35 օր առաջ,
• 5-10 տարի աշխատելու դեպքում՝ 42 օր առաջ,
• 10-15 տարի աշխատելու դեպքում՝ 49 օր առաջ,
• 15 տարի և ավելի տարի աշխատելու դեպքում՝ 60 օր առաջ։

Ընդ որում՝ ծանուցումն ուշացնելու յուրաքանչյուր օրվա համար գործատուն պարտավոր է աշխատողին վճարել տույժ աշխատողի միջին օրական աշխատավարձի չափով։

Գործատուն իրավունք ունի լուծելու աշխատանքային պայմանագիրը, եթե․

• լուծարվել է կազմակերպությունը,
• կրճատվել է հաստիքը,
• աշխատողը չի համապատասխանում զբաղեցրած պաշտոնին կամ կատարած աշխատանքին,
• աշխատողը վերականգնվել է նախորդ աշխատավայրում,
• աշխատողը պարբերաբար չի կատարել ներքին կարգապահական կանոնները,
• գործատուն կորցրել է վստահությունը աշխատողի նկատմամբ,
• աշխատողի երկարատև անաշխատունակության դեպքում (եթե աշխատողը ավելի քան 120 օր անընդմեջ աշխատանքի չի ներկայացել),
• աշխատողը ոգելից խմիչքների, թմրամիջոցների ազդեցության տակ է եղել աշխատավայրում,
• աշխատողը անհարգելի պատճառով մի ամբողջ աշխատանքային օր աշխատանքի չի ներկայացել,
• աշխատողը հրաժարվել է անցնել պարտադիր բժշկական զննություն,
• աշխատողը ստացել է կարգապահական առնվազն 2 նկատողություն,
• աշխատողը ավելի քան 10 աշխատանքային օր անընդմեջ կամ վերջին 3 ամսվա ընթացքում ավելի քան 20 աշխատանքային օր չի կատարել իր աշխատանքային պարտականությունները,
• լրացել է տարիքային կենսաթոշակի իրավունք ունեցող աշխատողի 63 տարին կամ տարիքային կենաթոշակի իրավունք չունեցող աշխատողի 65 տարին (եթե տվյալ կետը նախատեսված է աշխատանքային պայմանագրով),
• կացության կարգավիճակը կորցրել է ուժը կամ անվավեր է ճանաչվել (օտարերկրյա քաղաքացու դեպքում)։

Գործատուն իրավունք չունի լուծելու աշխատանքային պայմանագիրը, եթե աշխատողը․

• ժամանակավոր անաշխատունակության մեջ է,
• արձակուրդում է,
• մայրության արձակուրդում է,
• մինչև 1 տարեկան երեխային խնամքի արձակուրդում է,
• գործադուլ է անում,
• պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից տրամադրված աշխատանք է իրականացնում,
• չի ներկայացել աշխատանքի արտակարգ դեպքերի կանխարգելման կամ վերացման ժամանակահատվածում (տարերային աղետներ, տեխնոլոգիական վթարներ, համաճարակներ, դժբախտ պատահարներ),
• չի ներկայացել աշխատանքի, եթե ունի մինչև 12 տարեկան երեխա, և ուսումնական հաստատությունները չպլանավորած արձակուրդ են տրամադրել երեխային,
• մասնակցում է մարտական գործողությունների։

Վերջնահաշվարկ չի կատարվում, եթե աշխատողը նույն գործատուի մոտ փոխադրվում է այլ աշխատանքի։

Քաղաքացիական ծառայող է ՀՀ այն քաղաքացին, որը զբաղեցնում է քաղաքացիական ծառայության պաշտոն, կատարում է այդ պաշտոնին հատուկ մասնագիտական գործունեություն կամ գրանցված է քաղաքացիական ծառայության կադրերի ռեզերվում։

Քաղծառայողը վարձատրվում է ՀՀ պետական բյուջեից։

• ներքին մրցույթին մասնակցելու համար ոչ մի դիմում չի ներկայացվել,
• դիմում ներկայացրած անձանցից ոչ մեկը չի ներկայացել,
• դիմումում ներկայացված անձանցից ոչ մեկը չի հաղթահարել թեստավորման փուլը,
• դիմումում ներկայացված անձանցից ոչ մեկը չի հաղթահարել հարցազրույցի փուլը,
• դիմումում ներկայացված անձանցից ոչ մեկը պաշտոնի նշանակման համար դիմում չի ներկայացրել։

Ներքին մրցույթին կարող են մասնակցել տվյալ մարմնի հանրային ծառայողները և քաղաքացիական ծառայության կադրերի ռեզերվում գրանցված քաղաքացիական ծառայողները:

Պետական մարմինների թափուր աշխատատեղերի հայտարարությունները առցանց տեղադրվում են՝

• ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի քաղաքացիական ծառայության գրասենյակի պաշտոնական կայքում` cso.gov.am, ինչպես նաև նույն գրասենյակի ֆեյսբուքյան պաշտոնական էջում,
• ՀՀ հրապարակային ծանուցումների պաշտոնական էջում ՝ www.azdarar.am։

Փորձնակը այն անձն է, որը դիմում է համապատասխան մարմիններ՝ աշխատանքային փորձ ձեռք բերելու նպատակով։

Փորձնակների աշխատանքը չի վարձատրվում։

Վարկանիշային ցուցակը քաղաքացիական ծառայության 6-րդ, 7-րդ, 8-րդ ենթախմբերի պաշտոնները զբաղեցնելու համար հարցազրույցին մասնակցելու թեկնածուների ցուցակն է:

Վերը նշված ենթախմբի պաշտոնները զբաղեցնելու համար աշխատանքային ստաժ և բարձրագույն կրթություն չեն պահանջվում։

Վարկանիշային ցուցակում ընդգրկվելու համար քաղաքացին պետք է հանձնի ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի քաղաքացիական ծառայության գրասենյակի կողմից մշակված թեստը և հավաքի 40 և ավել միավոր։

Ժամկետային պայմանագիրով պետական թափուր աշխատատեղերը սահմանվում են կոնկրետ ժամանակահատվածի համար՝ առավելագույնը 6 ամիս։