• 2024 թվականի ընթացքում վարձու աշխատող համարված ՀՀ քաղաքացիները,
• 2024 թվականի ընթացքում քաղաքացիաիրավական պայմանագրերի շրջանակում հարկվող եկամուտ ստացած ՀՀ քաղաքացիները,
• 2024 թվականի դրությամբ պետական և համայնքային ծառայողները, հանրային պաշտոններ զբաղեցնողները,
• 2023 թվականի արդյունքներով 1 միլիարդ դրամ և ավելի համախառն եկամուտ հայտարարագրած ՀՀ ռեզիդենտ առևտրային կազմակերպությունների՝ 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ մասնակից (բաժնետեր, փայատեր, անդամ) հանդիսացող ՀՀ քաղաքացիները,
• «Փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի մասին» ՀՀ օրենքով իրական շահառու համարվող ՀՀ քաղաքացիները։
• 2024 թվականի ընթացքում 20 միլիոն դրամ և ավելի փոխառություն ստացած ՀՀ քաղաքացիները (վարկը չի դիտարկվում որպես փոխառություն և 2024 թվականի ընթացքում 20 միլիոն դրամ և ավելի չափով վարկ ստացած (այդ թվում՝ հիփոթեքային)  քաղաքացիները չեն ներառվում այս խմբում):

կամ

• 2024 թվականի արդյունքներով հայտարարատու չհամարվող, սակայն հայտարարագրման ենթակա եկամուտ ստացած անձինք, օրինակ՝ անշարժ գույքի վարձակալությունից եկամուտներ ստացած անձինք։

Այո՛։ 2024 թվականի ընթացքում աշխատանքային կամ քաղաքացիաիրավական պայմանագրով (օրինակ՝ ծառայությունների մատուցման պայմանագիր) աշխատած անձինք ներկայացնելու են եկամուտների հայտարարագիր։ 

2024-ին վարձու աշխատող չհանդիսացած քաղաքացին եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնում է միայն այն դեպքում, երբ ստացել է հայտարարագրման ենթակա եկամուտներ։

Ուշադրություն
Հարկվող եկամուտներ ստացած անձինք մինչև նոյեմբերի 1-ը պետական բյուջե պետք է եկամտային հարկ վճարեն։ 

ՀՀ քաղաքացի չհանդիսացող անձը եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնում է միայն այն դեպքում, երբ ստացել է հայտարարագրման ենթակա եկամուտներ։

Ուշադրություն
Հարկվող եկամուտներ ստացած անձինք մինչև նոյեմբերի 1-ը պետական բյուջե պետք է եկամտային հարկ վճարեն։ 

Եթե ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձը 2024-ի ընթացքում եղել է վարձու աշխատող, բայց չունի ՀՀ քաղաքացիություն (ունեք 070 կոդով անձնագիր), ապա եկամուտների տարեկան հայտարարագիր ներկայացնելու պարտավորություն չունի, քանի որ հայտարարագիրը ներկայացնում են միայն ՀՀ ռեզիդենտ հանդիսացող ՀՀ քաղաքացիները։

ՀՀ ռեզիդենտ ՀՀ քաղաքացի է համարվում այն անձը, ով ունի ՀՀ քաղաքացիություն, հարկային տարվա ընթացքում 183 օր և ավելի փաստացի գտնվել է Հայաստանում և (կամ) իր կենսական շահերի կենտրոնը եղել է Հայաստանում, այսինքն՝ ընտանիքը, տունը կամ բնակարանը, անձնական կամ ընտանիքի հիմնական գույքը, մասնագիտական կամ այլ գործունեության վայրը գտնվել է Հայաստանում։ 

ՀՀ ռեզիդենտ ՀՀ քաղաքացի են համարվում նաև ՀՀ-ում պետական ծառայության մեջ գտնվող՝ ժամանակավորապես ՀՀ տարածքից դուրս աշխատող քաղաքացիները:

ՀՀ քաղաքացին, ով աշխատում և բնակվում է արտերկրում, եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնում է միայն այն դեպքում, եթե համարվում է նաև ՀՀ ռեզիդենտ։ 

Այո՛, անձը, ով իր աշխատավարձը ստանում է արտերկրից և համարվում է ՀՀ ռեզիդենտ ՀՀ քաղաքացի, պարտավոր է ներկայացնել եկամուտների հայտարարագիր։ 

Այո՛, ամբողջ տարվա հայտարարագիր ներկայացնելու պարտավորություն ունեն բոլոր նրանք, ովքեր 2024-ին համարվել են վարձու աշխատող՝ անկախ աշխատանքի տևողությունից։ 

Այո, եթե անձը 2024-ին եղել է վարձու աշխատող և համարվել է ՀՀ ռեզիդենտ ՀՀ քաղաքացի։

Ո՛չ, եթե 2024-ի ընթացքում անձը չի աշխատել, օրենքով սահմանված մյուս կետերի համաձայն հայտարարատու չի համարվում, բայց բանկային քարտին կամ հաշվեհամարին, ինչպես Հայաստանից, այնպես էլ արտերկրից ստացել է փոխանցումներ, ապա 2025-ին հայտարարագիր չի ներկայացնելու։

Ո՛չ, սեփական բանկային հաշիվների միջև կատարված փոխանցումները ստացված եկամուտ չեն համարվում և չեն ներառվում հայտարարագրում։

Ոչ, եթե 2024-ի ընթացքում նպաստից, հաշմանդամության կամ զինվորական թոշակից բացի այլ եկամուտ անձը չի ստացել, ապա 2025 թվականին նա հայտարարագիր չի ներկայացնելու։

Հայտարարագիր կներկայացվի միայն այն դեպքում, եթե տվյալ անձը համապատասխանել է հայտարարագրի ներկայացման հիմքերից որևէ մեկին։ Այդ դեպքում երեխայի ծննդյան և խնամքի համար տրամադրվող նպաստները հայտարարագրում է դրանք ստացած ծնողը։ 

Այո՛, 2024-ի ընթացքում անկախ մասնագիտական աշխատանք իրականացրած և հարկվող եկամուտ ստացած անձը պետք է ներկայացնի հայտարարագիր։ 

Իսկ անչափահասի դեպքում հայտարարագիրը նրա փոխարեն լրացնում է ծնողը, խնամակալը կամ հոգաբարձուն։

Ո՛չ, 2024-ին անհատ ձեռնարկատեր համարված ֆիզիկական անձը չի ներկայացնում եկամուտների հայտարարագիր։ 

Սակայն նրա վարձու աշխատողները պարտավոր են մինչև 2025-ի նոյեմբերի 1-ը ներկայացնել հայտարարագիր։ 

Այո՛, երեխայի խնամքի արձակուրդում գտնվող անձինք ևս ներկայացնում են եկամուտների հայտարարագիր, քանի որ նրանք ևս համարվում են վարձու աշխատողներ։ 

2025-ին եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնում են միայն 2024-ի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ չափահաս համարվող անձինք։

Անչափահասների փոխարեն եկամուտների հայտարարգիր չեն ներկայացնում նաև ծնողը, խնամակալը կամ հոգաբարձուն։ 

Բացառություն են կազմում միայն այն դեպքերը, երբ անչափահասը ստացել է հայտարարագրման ենթակա եկամուտ, օրինակ՝ բնակարան է հանձնել վարձակալության կամ կատարել է այլ անկախ մասնագիտական աշխատանք (freelance)։ Այս դեպքում նրա փոխարեն եկամուտների հայտարարագիր է ներկայացնում նրա ծնողը, խնամակալը կամ հոգաբարձուն։ 

Ո'չ։ Կենսաթոշակառուները եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնում են միայն այն դեպքում, եթե 2024 թվականի ինչ-որ ժամանակահատվածում եղել են վարձու աշխատող։

Ո՛չ, հայտարարագրում ներառվում են միայն նախորդ տարվա ընթացքում ստացված եկամուտները։

Ո՛չ, անշարժ կամ շարժական գույքը հայտարարագրման ենթակա չէ։ 

Եթե անձը չի համարվում հայտարարագիր ներկայացնող, սակայն 2024-ի ընթացքում ստացել է եկամուտ վարձակալության հանձնած անշարժ գույքից, ապա պետք է ներկայացնի հայտարարագիր։

300,000 դրամի շեմը սահմանված է միայն չհարկվող եկամուտների որոշ տեսակների համար՝

• այլ քաղաքացիներից ստացված նվիրատվություններ,
• գույքի օտարումից ստացված չհարկվող եկամուտներ,
• անհատույց ստացված եկամուտներ,
• ստացված փոխառության գումարներ։

Ո՛չ, եթե անձը 2024-ի ընթացքում չի համարվել վարձու աշխատող, նշված հիմքերից որևէ մեկով չի համարվել հայտարարատու և ստացել է 300,000 դրամը գերազանցող նվիրատվություն, նա պարտավոր չէ դա հայտարարագրել։ 

300 հազար դրամի շեմը չի վերաբերում հարկվող եկամուտներին։ Հետևաբար աշխատավարձն անհրաժեշտ է ներառել հայտարարագրում, քանի որ այն համարվում է հարկվող եկամուտ։

Եկամտային հարկի գումարից սոցիալական ծախսի փոխհատուցման հնարավորությունից կարող են օգտվել հայտարարագիր ներկայացնող ՀՀ ռեզիդենտ հանդիսացող ՀՀ քաղաքացիները։

Ընդ որում՝ տվյալ անձինք սոցիալական ծախսի փոխհատուցման հնարավորությունից կարող են օգտվել ինչպես իրենց, այնպես էլ ընտանիքի անդամների՝ ամուսնու, ծնողների և զավակների համար կատարած սոցիալական ծախսերի մասով՝ տարեկան առավելագույնը 100,000 դրամի չափով։ 

Սոցիալական ծախսի փոխհատուցումից քաղաքացին կարող է օգտվել, եթե նախորդ տարվա ընթացքում՝ 

• Հայաստանում գործող ապահովագրական որևէ ընկերությունից ձեռք է բերել առողջության ապահովագրական փաթեթ,
• կատարել է ծախսեր ատամնաբուժական ծառայությունների համար,
• Հայաստանում գործող կրթական հաստատությունում կատարել է ուսման վճար կամ մասնակցել է կրթական այլ ծրագրերի և վճարել դրանց համար։ 

Կրթական ծախսերը կարող են կատարված լինել հետևյալ կրթական ծրագրերի համար՝

• նախադպրոցական, տարրական, հիմնական, միջնակարգ, նախնական մասնագիտական (արհեստագործական), միջին, բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթական ծրագրեր,

• երաժշտական, արվեստի, գեղարվեստի պարարվեստի դպրոցների, արտադպրոցական կազմակերպությունների, մանկապատանեկան մարզադպրոցների և ԿԳՄՍՆ (ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն) կողմից երաշխավորված այլ արտադպրոցական ծրագրեր և ոչ ֆորմալ կրթական ծրագրեր (նաև՝ շարունակական մասնագիտական ուսուցում և վերապատրաստումներ)։

Կփոխհատուցվեն նաև դասագրքերի վարձակալության համար կատարված ծախսերը՝ յուրաքանչյուր աշակերտի գծով տարեկան 3,000 դրամի չափով (ընդ որում՝ այս ծախսը փոխհատուցվում է նույնիսկ այն դեպքում, երբ փաստացի այդ ծախսը չի կատարվել)։

2024-ին կատարված որոշ ծախսեր կարող են փոխհատուցվել, նույնիսկ եթե կրթական ծրագիրը երաշխավորված չի եղել ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության կողմից։ Սա թույլ կտա կրթական ծրագրերի համար ստանալ երաշխավորում նաև 2025-ի ընթացքում։ 

Այսինքն՝ 2024-ին կատարված որոշ ծախսեր կփոխհատուցվեն, եթե 2025-ին հայտարարագիրը ներկայացնելու օրվա դրությամբ այդ ծրագիրը լինի երաշխավորված նախարարության կողմից։

Բացառություն են կազմում հետևյալ կրթական ծրագրերը, որոնք պետք է երաշխավորված լինեին նաև 2024-ի ընթացքում՝

• նախադպրոցական, տարրական, հիմնական, միջնակարգ, նախնական մասնագիտական (արհեստագործական), միջին, բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթական ծրագրեր։

Ուշադրություն
2025-ին կատարված կրթական ծախսի փոխհատուցումը հաջորդ տարի ստանալու համար պարտադիր է, որ տվյալ ծրագիրը ԿԳՄՍՆ-ի կողմից երաշխավորված լինի քո ծախսը կատարելու (կրթական ծրագրի համար վճարելու) օրվա դրությամբ՝ առանց բացառությունների։

Երաշխավորված կրթական ծրագրերի ցանկը հրապարակվում է ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը։ Մասնավորապես՝

• Նախադպրոցական հաստատություններ
• Ոչ պետական դպրոցներ
• Քոլեջներ
• Բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ
• Արտադպրոցական հաստատություններ
• Ոչ ֆորմալ կրթական ծրագրեր

Այո, նույն անձի համար կատարված սոցիալական ծախսերի փոխհատուցման հնարավորությունից կարող են օգտվել հայտարարատու հանդիսացող ուսանողի և՛ մայրը, և՛ հայրը։

Օրինակ, եթե ուսումնական տարվա մեկ կիսամյակի համար ուսման գծով ծախսը կատարել է մայրը, իսկ մյուս կիսամյակի համար՝ հայրը։ Այս դեպքում կարևոր է՝ որպես սոցիալական ծախս կատարող հաշվարկային փաստաթուղթը դուրս գրված լինի յուրաքանչյուրի հանրային ծառայությունների համարանիշով՝ առանձին-առանձին։

Ո՛չ, սոցիական ծախսի փոխհատուցման հնարավորությունից կարող է օգտվել այդ ծախսը անձամբ կատարած անձը։ 

Հետևաբար, եթե առողջության ապահովագրական փաթեթի ձեռքբերման ծախսը կատարել է այլ անձ (այդ թվում՝ գործատուն), ապա հայտարարագիր ներկայացնող անձը չի կարող օգտվել դրա գծով սոցիալական ծախսի փոխհատուցման հնարավորությունից։

Ստորև ներկայացված ծախսերը ենթակա են փոխհատուցման միայն այն դեպքում, երբ դրանք կատարվել են անկանխիկ եղանակով (նաև 2024-ին)՝

• երաժշտական, արվեստի, գեղարվեստի պարարվեստի դպրոցների, արտադպրոցական կազմակերպությունների, մանկապատանեկան մարզադպրոցների, այլ արտադպրոցական ծրագրերի և ոչ ֆորմալ կրթական ծրագրերի (նաև՝ շարունակական մասնագիտական ուսուցում և վերապատրաստումներ) համար կատարված ծախսեր,
• ատամնաբուժական ծախսեր։

Սոցիալական մյուս ծախսերի դեպքում (օրինակ՝ համալսարանում ուսման վարձի դիմաց կատարված վճար) փոխհատուցումը կկատարվի նաև այն դեպքում, երբ վճարումը կատարվել է կանխիկ եղանակով։

Փոխհատուցումից օգտվելու համար անհրաժեշտ է ապահովագրական ընկերությունից կամ կրթական հաստատությունից պարտադիր պահանջել հաշվարկային փաստաթուղթ (invoice)՝ ներկայացնելով անձը հաստատող փաստաթուղթ և հանրային ծառայությունների համարանիշը։

Հաշվարկային փաստաթուղթը ստանալուց հետո անհրաժեշտ է ներկայացնել առցանց դիմում։

Առողջապահության գծով սոցիալական ծախսի փոխհատուցման առավելագույն չափը տարեկան 50,000 դրամ է, իսկ կրթության գծով՝ տարեկան առավելագույնը՝ 100,000 դրամ։

Ուշադրություն
Ֆիզիկական անձի՝ իր և ընտանիքի անդամների համար կատարված բոլոր ուղղություններով սոցիալական ծախսերի փոխհատուցման առավելագույն չափը կազմում է տարեկան 100,000 դրամ: