Առանց մահվան վկայականի՝ հնարավոր չէ իրականացնել մահվան հետ կապված որևէ գործարք, օրինակ՝ ստանալ թաղման նպաստ, կառավարել հանգուցյալի պարտավորությունները և նույնիսկ կազմակերպել հուղարկավորություն։

Մահվան վկայականը տրամադրվում է անվճար քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մարմինների կողմից (ՔԿԱԳ, տարածված է նաև ռուսերեն անվանումը՝ ЗАГС) դիմումի հիման վրա։

• Մահացածի մարմնի հերձման դեպքում մահվան վկայականը տրվում է մահվան պատճառի մասին անվճար տրված եզրակացության հիման վրա։
• Առանց մահացածի մարմնի հերձման՝ մահվան վկայականը կարող է տրվել մահվան պատճառի մասին եզրակացություն տվող բժշկի տեղեկանքի հիման վրա։
  
  

Եթե երեխան ծնվում է մահացած կամ մահանում է կյանքի 4 շաբաթվա ընթացքում, ՔԿԱԳ մարմնին (տարածված է նաև ռուսերեն անվանումը՝ ЗАГС) մահվան մասին տեղյակ պետք է պահի՝

• այն բժշկական կազմակերպության ղեկավարը, որտեղ ընդունվել է ծնունդը, կամ որտեղ երեխան մահացել է,
• բժշկական կազմակերպությունից դուրս ծննդի դեպքում` այն բժշկական կազմակերպության ղեկավարը կամ բժշկը, որը հաստատել է մահացած ծնված երեխայի ծննդի կամ կյանքի 4 շաբաթվա ընթացքում երեխայի մահվան փաստը:

Մահվան պետական գրանցման համար հարկավոր է ներկայացնել հետևյալ փաստաթղթերը․

• մահվան վկայականը ստացողի անձը հաստատող փաստաթուղթը և դրա պատճենը,

• մահացածի անձնագիրը,

• մահվան պատճառի մասին եզրակացություն համարը, որը տրվում է բժշկի կամ պաթոլոգիական կենտրոնի (տարածված է նաև Морг անվանումը) կողմից։

Թաղման նպաստ նշանակվում է՝

• կենսաթոշակառուի մահվան դեպքում,
• հաշմանդամություն ունեցող անձի մահվան դեպքում, եթե հաշմանդամության վերափորձաքննության ժամկետը լրանալուց հետո 3 ամսվա ընթացքում չի ներկայացել փորձաքննության և այդ ընթացքում մահացել է,
• հաշմանդամ ճանաչված անձի մահվան դեպքում, ով ճանաչվել է հաշմանդամ, բայց չի դիմել նպաստը ստանալու համար և մահացել է հաշմանդամ ճանաչվելու օրվանից հետո 3 ամսվա ընթացքում,
• ծառայությունից ազատված նախկին զինծառայողի մահվան դեպքում, ով հաշմանդամ է և ձեռք է բերել կենսաթոշակի իրավունք, սակայն չի դիմել այն նշանակելու համար ծառայությունից ազատվելուց կամ հաշմանդամ ճանաչվելուց հետո 6 ամսվա ընթացքում:
  
  

Ուշադրություն

• Սոցիալական պաշտպանության հաստատությունում բնակվող նպաստառուի մահվան դեպքում թաղման նպաստ չի վճարվում, եթե հուղարկավորությունը կատարում է այդ հաստատությունը:

• Նպաստը  նշանակելու համար պարտադիր պայման է, որ նպաստառուն մահացած լինի և հուղարկավորությունը կատարված լինի ՀՀ-ում։

Թաղման նպաստը տրամադրում է ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության Սոցիալական ապահովության պետական ծառայությունը՝ համապատասխան դիմումի հիման վրա։

Թաղման նպաստը տրամադրվում է բացառապես հուղարկավորությունը կազմակերպած անձին և միայն մահվան վկայականի առկայության դեպքում:

Թաղման միանվագ նպաստը 200,000 ՀՀ դրամ է։

Թաղման նպաստի դիմելու համար անհրաժեշտ է ներկայացնել՝

• անձնագիր կամ նույնականացման քարտ,

• մահվան վկայական և դրա պատճեն,

• հաշմանդամության ժամկետը լրացած և վերափորձաքննության չներկայացած անձի մահվան դեպքում բացի վերը նշված փաստաթղթերից ներկայացվում է նաև տեղեկանք մահացած անձի` վերափորձաքննության չներկայանալու մաuին:

Տեղեկանքը տրամադրում է բժշկասոցիալական փորձաքննությունն իրականացնող իրավասու պետական մարմինը։

Թաղման նպաստի համար կարող եք դիմել հարազատի մահվանից հետո 6 ամսվա ընթացքում։

6 ամսից ուշ դիմելու դեպքում թաղման նպաստի դիմումը մերժվում է։

Թաղման նպաստը տրամադրվում է դիմումը ներկայացնելուց հետո 5 աշխատանքային օրվա ընթացքում։

Ըստ օրենքի ժառանգները  մահացածի հետ ազգակցական կապեր ունեցող անձինք են։

Առաջին հերթի ժառանգներն են՝

• ամուսինը կամ կինը,
• երեխաները,
• ծնողները։

Թոռները կարող են ստանալ ժառանգություն իրենց ծնողի փոխարեն, եթե նրանց ծնողը մահացել է մինչև հանգուցյալի (ժառանգատուի) մահը:

Երկրորդ հերթի ժառանգներն են՝

• եղբայրները,
• քույրերը:

Եղբայրների և քույրերի երեխաները կարող են ստանալ ժառանգություն իրենց ծնողի փոխարեն, եթե նրանց ծնողը մահացել է մինչև հանգուցյալի (ժառանգատուի) մահը: 

Երրորդ հերթի ժառանգներն են՝

• տատիկները,
• պապիկները։
  
  

Չորրորդ հերթի ժառանգներն են՝

• ծնողների եղբայրները,
• ծնողների քույրերը:

Հանգուցյալի զարմիկները կարող են ստանալ ժառանգություն իրենց ծնողի փոխարեն, եթե նրանց ծնողը մահացել է մինչև հանգուցյալի (ժառանգատուի) մահը:

Ըստ կտակի ժառանգ կարող է լինել յուրաքանչյուր ոք, ում մահացած անձը կորոշի կտակել որևէ գույք։ 

Այո՛։ Կտակը կարող է դատարանով բողոքարկվել և անվավեր ճանաչվել այն անձի հայցով, ում իրավունքները կամ շահերը խախտվել են այդ կտակով, կամ կտակի հավաստիության հարցում առաջացել են կասկածներ։

Օրինակ՝ կտակով ստացած ժառանգությունը կարող է փոխվել այն դեպքում, երբ հանգուցյալը ունի հաշմանդամ երեխաներ, անգործունակ կամ 60 տարին լրացած ամուսին, ծնողներ և երեխաներ: Այս անձինք «պարտադիր ժառանգներ» են ու անկախ կտակի բովանդակությունից՝ իրավունք ունեն դատարանի որոշմամբ տնօրինելու ժառանգության առնվազն կեսը: 

Այո՛։ Ժառանգությունից հրաժարվելու համար ժառանգը պետք է ներկայանա հանգուցյալի (ժառանգատուի) բնակության վերջին վայրի նոտարական գրասենյակ և նոտարին ներկայացնի ժառանգության հրաժարման վերաբերյալ դիմում։

Հրաժարվելով հասանելիք ժառանգությունից՝ ժառանգը այլևս չի կարող հետ ստանալ հրաժարվելու մասին դիմումը նոտարից։

Եթե կտակ չի կազմել, ապա ժառանգության իրավունքը նախևառաջ տարածվում է անձի ամուսնու/կնոջ, երեխաների և ծնողների վրա: Նրանք ունեն ժառանգական գույքը տնօրինելու հավասար իրավունքներ:

Երկրորդ հերթի ժառանգներ են հանգուցյալի հարազատ եղբայրն ու քույրը, նրանց երեխաները՝ ներկայացման սկզբունքով (եթե ծնողները մահացած են), և վերջում միայն ժառանգ կարող են ճանաչվել հանգուցյալի հայրական ու մայրական տատիկը և պապիկը:

Եթե հանգուցյալը ունեցել է վարկային պարտավորություններ, ապա նրա մահից հետո այդ պարտավորությունները փոխանցվում են առաջին հերթի ժառանգներին կամ վարկային պայմանագրում նշված երաշխավորող անձին։

Հարազատի կորստից հետո ժառանգներին չեն փոխանցվում՝

• ալիմենտային իրավունքները և պարտավորությունները,

• կյանքին կամ առողջությանը պատճառված վնասի հատուցում ստանալու իրավունքը։

Ժառանգությունը պետք է ընդունել կտակի բացման օրվանից 6 ամսվա ընթացքում։ Նշված 6 ամսվա ընթացքում ժառանգները պետք է ներկայանան հանգուցյալ (ժառանգատուի) բնակության վերջին վայրի նոտարական գրասենյակ և նոտարին ներկայացնեն ժառանգության ընդունման վերաբերյալ դիմում:

Եթե կտակը վավերացված է նոտարի կողմից, ապա այն արդեն իսկ հավաստի է համարվում, քանի որ նոտարը մինչև անձի կողմից գրված կտակը հաստատելը ստուգում է կտակը գրողի անձը հաստատող փաստաթուղթը, հավաստիանում է, որ հենց նա է գրել կտակը և վավերացնում է այն։ 

Այսկերպ նոտարը հավաստում է, որ կտակը գրող անձը գիտակցում է իր քայլերը, իսկ կտակը արժանահավատ է։ (Կտակի փաստաթղթի վերջին տողում անձը ստորագրում է, որ գիտակցում է իր քայերն ու գիտակցաբար է ժառանգությունը փոխանցում կտակում նշված անձանց)

Եթե կտակը վավերացված չի եղել նոտարի կողմից, օրինակ՝ գրվել է տանը կամ վավերացվել է նոտարի կողմից, բայց պարզվել է, որ անձն ունեցել է հոգեկան որևէ խնդիր ու իրականում չի գիտակցել իր քայլերը, ապա այդ պատճառով տուժած անձինք կարող են դիմել դատարան ու պարզել կտակի արժանահավատությունը` բողոքարկելով կտակը դատական կարգով: