Եվրասիական տնտեսական միության անդամ երկրները (օրինակ՝ Հայաստանը և Ռուսաստանը) ունեն միասնական մաքսային տարածք, որտեղ գործում են միասնական մաքսային կանոններ։ ԵԱՏՄ անդամ երկրների միջև մեքենա տեղափոխելիս մաքսատուրք չի գանձվում։

Ռուսաստանից, Բելառուսից, Ղազախստանից և Ղրղզստանից Հայաստան տրանսպորտային միջոց ներմուծելիս այն մաքսազերծելու համար ֆիզիկական անձինք վճարում են միայն բնապահպանական տուրք և ԱԱՀ։

Բոլոր հարկերի և տուրքերի մասին անհրաժեշտ տեղեկատվությունը ներկայացված է այս ուղեցույցում։

Այն երկրներում, որոնք ԵԱՏՄ անդամ չեն, գործում են մեքենայի մաքսազերծման այլ պայմաններ։

Օրինակ՝ Վրաստանից տրանսպորտային միջոց ներմուծելու համար անհրաժեշտ է վճարել ԵԱՏՄ կողմից երրորդ երկրների համար սահմանված մաքսատուրքերը։

Ավտոմեքենան մուտք է գործում մաքսային տարածք ինչպես բեռափոխադրող ընկերությունների բեռանատարների միջոցով, այնպես էլ ինքնաշարժ եղանակով:

Մաքսային տարածք մուտք գործելուց հետո մաքսային տեսուչը լրացնում է տարանցման հայտարարագիրը, որում նշվում են ավտոմեքենայի և փոխադրողի տվյալները։

Ավտոմեքենայի տարանցման հայտարարագիրը լրացնելուց հետո մաքսային տեսուչը կատարում է տրանսպորտային միջոցի նախնական զննում և հանձնում լրացված հայտարարագիրը։

Այս փուլում ստուգվում է նաև ներկրված տրանսպորտայի միջոցի նույնականացման կոդը (VIN)։

Ձևակերպումը կատարվում է մաքսային ծառայողի կողմից։ Տրանսպորտային միջոց ներկրողը, տեղում վերցնելով հերթի կտրոն կամ նախապես ամրագրելով այց, անհրաժեշտ փաստաթղթերով ներկայանում է մաքսային ծառայողին, որը լրացնում է ուղևորային հատարարագիր և մաքսային մուտքի օրդեր (ՄՄՕ)։

Մաքսային ծառայողին անհրաժեշտ է ներկայացնել հետևյալ փաստաթղթերը․

• անձը հաստատող փաստաթուղթ,

• տարանցման հայտարարագիր, որը կլրացվի և կտրամադրվի մաքսային տեսուչի կողմից, երբ տրանսպորտային միջոցը մուտք գործի մաքսային հսկողության տարածք,

• ավտոմեքենայի ձեռբերման հաշիվ-ապրանքագիր,

• ապրանքատրանսպորտային բեռնագիր, որը լրացվում է մաքսային մարմնում, եթե ավտոմեքենան մուտք է գործել ՀՀ տարածք բեռանփոխադրող ընկերությունների կամ քարշակի միջոցով։ Եթե ավտոմեքենան մուտք է գործել ՀՀ մաքսային սահման ինքնաշարժ եղանակով, ապա ապրանքատրանսպորտային բեռնագիր ներկայացնելու կարիք չկա։

Մաքսային հարկը պարտադիր վճար է, որի չափը կախված է ներմուծված ավտոմեքենայի գնից, արտադրման տարեթվից, շարժիչի հզորությունից և այլ հատկանիշներից։

Եթե մեքենան Հայաստանի տարածք է ներմուծվել ԵԱՏՄ անդամ երկրներից, ապա մաքսային հարկ վճարելու կարիք չկա։ 

ԵԱՏՄ անդամ պետություններն են Հայաստանը, Ռուսաստանը, Բելառուսը, Ղազախստանը և Ղրղզստանը։

Սա պետական բյուջե վճարվող հարկ է, որն ուղղված է շրջակա միջավայրի պահպանմանը, քանի որ մեքենան շրջակա միջավայրի աղտոտման աղբյուր է։

Բնապահպանական հարկի չափը կախված է ավտոմեքենայի գնից, արտադրման տարեթվից, շարժիչի հզորությունից և այլ հատկանիշներից։

Ուշադրություն
2020 թվականից հետո արտադրված ավտոմեքենաների համար բնապահպանական հարկ չի վճարվում։

Ավտոմեքենա ներմուծելիս վճարվում է նաև ԱԱՀ, որի չափը կախված է ավտոմեքենայի գնից, արտադրման տարեթվից, շարժիչի հզորությունից և այլ հատկանիշներից։

Անհրաժեշտ է նաև վճարել պետական տուրքեր, որոնց չափը կհաշվարկի մաքսային տեսուչը։

Անհրաժեշտ փաստաթղթերն են՝

• անձնագիր,

• ապրանքների հայտարարագիր, որում լրացվում են տրանսպորտային միջոցի տվյալները՝ տարեթիվ, մակնիշ, առք ու վաճառքը հավաստող անդորրագրեր,

• աճուրդի մասնակցությունը հաստատող փաստաթղթեր, եթե մեքենան ձեռք է բերվել աճուրդով,

• ավտոմեքենայի ձեռբերման հաշիվ-ապրանքագիր, 

• ապրանքատրանսպորտային բեռնագիր, եթե ավտոմեքենան մուտք է գործելու ՀՀ տարածք բեռանփոխադրող ընկերությունների կամ քարշակի միջոցով, 

• մաքսային մուտքի օրդեր,

• այլ ծախսեր (օրինակ՝ բեռնափոխադրման ծախսեր) հաստատող փաստաթղթեր։

Իրավաբանական անձը ավտոտրանսպորտային միջոցի մաքսազերծման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը նախապես ներկայացնում է առցանց եղանակով՝ trade.gov.am հարթակի միջոցով։ 

Երբ մեքենան ժամանանում է Հայաստան, ներմուծող կողմը նախապես այց է ամրագրում մաքսազերծման ձևակերպման գործընթացը սկսելու համար։

Մաքսային տեսուչը ստուգում է trade.gov.am հարթակի միջոցով ներկայացված փաստաթղթերի լրիվությունն ու ճշտությունը, հաշվարկում է տրանսպորտային միջոցի մաքսազերծման վճարը և ուղղորդում է իրավաբանական անձին կատարելու անհրաժեշտ վճարումները։

Մաքսազերծման վճարումները կատարելուց հետո իրավաբանական անձը մոտենում է մաքսատան տարածքում գործող գանձումների համակարգման հատուկ բաժին, որտեղ մասնագետները վճարումները ստուգելուց հետո ներկրող անձին ուղղորդում են կատարելու մաքսազերծման վերջին քայլը՝ ավտոմեքենայի բացթողումը։

Ավտոմեքենայի բացթողումը կատարելու համար հնարավոր է տեղում հերթի կտրոն վերցնել կամ նախապես առցանց հերթագրվել մաքսազերծման ձևակերպման գործընթացին։

Հերթի կտրոնով անհրաժեշտ է մոտենալ բացթողման գործընթացն իրականացնող տեսուչին, ով  ևս մեկ անգամ կստուգի կատարված վճարումները և կտրամադրի ավտոմեքենայի ժամանակավոր համարանիշ։

Գյումրու Հյուսիսային մաքսատանը հնարավոր է ներմուծված ավտոմեքենան նաև հաշվառել՝ խնայելով ժամանակը։ Մաքսազերծումից հետո հաշվառման գործընթացը իրականացնելու համար այցի ամրագրում չի պահանջվում․ պարզապես անհրաժեշտ է ավտոմեքենայի բացթողումը ձևակերպող մաքսային տեսուչին տեղեկացնել ավտոմեքենան հաշվառելու ցանկության մասին, և տեսուչը կուղղորդի՝ կատարելու անհրաժեշտ քայլերը։