Ուշադրություն

Բողոքի ներկայացման կարգը և պահանջվող փաստաթղթերը կարող են տարբերվել՝ կախված գործի բնույթից և դատավարության տեսակից՝ քրեական, քաղաքացիական, վարչական, հակակոռուպցիոն։

Վերաքննիչ բողոքի ներկայացում

• Առաջին ատյանի դատարանի կողմից կայացված վճիռը հնարավոր է բողոքարկել վերաքննիչ դատարանում, եթե բողոքը ներկայացնողը գործի քննության ընթացքում կողմերից մեկը դատարանում արդեն արտահայտել է բողոքում արտահայտված իր դիրքորոշումը։
• Վերաքննիչ բողոքը կարող է ներկայացվել վճռի հրապարակման օրվանից հետո 1 ամսվա ընթացքում՝ մինչև օրինական ուժի մեջ մտնելը։ Այս դեպքում քննվում են դատական պրոցեսում արդեն ներկայացված նյութերը՝ առանց հավելյալ ապացույցներ և հիմնավորումներ ներկայացնելու հնարավորության։

Վերաքննիչ բողոքին ներկայացվող պահանջները

Բողոքը կազմվում է գրավոր և անձամբ կամ փոստի միջոցով ուղարկվում դատարան։ Բողոքը պետք է ներառի տեղեկատվություն հետևյալի մասին՝

• այն դատարանի անվանումը, ուր ներկայացվում է բողոքը,

• գործի մասնակիցների անունները,

• այն դատարանի անվանումը, որի կայացրած վճռի դեմ բերվում է բողոքը,

• գործի համարը,

• վճռի կայացման տարին, ամիսը, ամսաթիվը,

• առաջին ատյանի դատարանի կողմից թույլ տված նյութական կամ դատավարական իրավունքի խախտումները, որոնք հիմք են եղել անարդար դատական ակտի կայացման համար,

• բողոքի պահանջը և անհրաժեշտ փաստաթղթերը: 

Բողոքը բավարարելու դեպքում վերաքննիչ դատարանը կարող է գործն ուղարկել ստորադաս դատարան՝ նոր քննության կամ փոփոխել ստորադաս դատարանի վճիռը։

Վճռաբեկ բողոքի ներկայացում

• Վճռաբեկ դատարանը վերանայում է վերաքննիչ դատարանի՝ դեռևս ուժի մեջ չմտած ակտերը, որոնք վերաբերում են իրավունքների կոպիտ խախտման դեպքերին։ Վճռաբեկ դատարանի որոշումները պարտադիր են ստորադաս դատարանների համար։
• Դատական ակտը չի կարող բողոքարկվել վճռաբեկ դատարանում, եթե նույն հիմքերով այն չի բողոքարկվել վերաքննիչ դատարանում։

Վճռաբեկ բողոքին ներկայացվող պահանջները

Բողոքը կազմվում է գրավոր և անձամբ կամ փոստի միջոցով ուղարկվում դատարան։ Բողոքը պետք է ներառի տեղեկատվություն հետևյալի մասին՝

• այն դատարանի անվանումը, որին հասցեագրվում է բողոքը,

• տվյալներ բողոքը ներկայացնող անձի մասին` նշելով նրա դատավարական կարգավիճակը (օրինակ՝ հայցվոր, պատասխանող, դատախազ), բնակության կամ գտնվելու վայրը,

• բողոքարկվող դատական ակտը և այն կայացրած դատարանի անվանումը,

• նշում՝ դատական ակտն ամբողջությամբ կամ որոշակի մասով բողոքարկելու մասին,

• բողոքի հիմքը, այն հաստատող փաստերը, պահանջը, ինչպես նաև դրանք հիմնավորող փաստարկները,

• բողոքին կցվող նյութերի ցանկը,

• բողոք ներկայացնող անձի անունը, ազգանունը և ստորագրությունը։

Գործի քննության արդյունքում վճռաբեկ դատարանը կարող է ուժի մեջ թողնել ստորադաս դատարանի կողմից կայացրած ակտը, ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն բեկանել վերաքննիչ դատարանի ակտը և հաստատել առաջին ատյանի դատարանի վճիռը, գործն ուղարկել ստորադաս դատարան՝ նոր քննության, և այլն:

Վճռաբեկ դատարանի ընդունած ակտը վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:   

Վճարման չափը և կարգը

Վճարումն իրականացվում է հետևյալ եղանակներից մեկով՝ 

• E-payments համակարգի միջոցով,
• բանկային փոխանցման միջոցով ՀՀ պետական բյուջեի հաշվեհամարին՝ 900005016010 (եթե բանկային հավելվածում չի ստացվում փոխանցում կատարել այս հաշվեհամարին, ապա խնդրում ենք ընտրել «Փոխանցում պետական բյուջե» տարբերակը)։
• Վճարման չափը տարբեր է, սկսած 3,000 դրամից՝ կախված դեպքից։

Դիմում Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան

• Պետությունների և քաղաքացիների միջև առկա վեճերը քննում է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը վճռաբեկ դատարանի կողմից վճիռն ընդունելուց հետո 6-ամսյա ժամկետում։ 
• Ներկայացվում է համանման բողոք, որը չի պարունակում գործին վերաբերող նոր փաստեր։ Բողոքն ուղարկվում է ֆիզիկապես՝ փոստի միջոցով, կամ առցանց եղանակով։
• Պետք է հաշվի առնել, որ դիմողը կարող է ազատվել իրավաբանական օգնության դիմաց վճարելու պարտականությունից, իսկ ճանապարհածախսը՝ հատուցվել, եթե դիմողի մոտ չկան անհրաժեշտ միջոցներ: Ի հավաստումն անհրաժեշտ միջոցների բացակայության` բողոքին կցվում են դիմում և հարկային մարմնի կողմից տրված եկամուտների վերաբերյալ հայտարարագիր:
  
  

Հղում օրենսդրությանը

• ՀՀ դատական օրենսգիրք

Օրենքը հնարավոր է գտնել arlis.am-ում